Picture
           
3- Kwaliteiten van klanken       Link terug naar overzicht artikelen                                                              

Inhoud :

1-  Mindfulness                        
    1.1  - introductie
    1.2  - officiële omschrijving
    1.3  - tibetaanse yoga
    1.4  - mindfulness en klanken  
                                                                
2- Klank en rituelen                
    2.1  - inleiding  
    2.2  - cultuur
    2.3  - ritueel en stem
    2.4  - mantra
    2.5  - spreken en luisteren
    2.6  - klanken bij geboorte
    2.7  - leven
    2.8  - sterven
    2.9  - klankkleuren
    2.10- hoe ?
    2.11- overgang
    2.12- klankschaal
    2.13- improviseren
    2.14- beleving van Zijn
    2.15- Soundfulness                 
                               
3- De helende werking van klankschalen en hun geschiedenis met Tibet
    3.1  - inleiding
    3.2  - aanleiding
    3.3  - schat
    3.4  - terma
    3.5  - non-lokailteit
    3.6  - westerse klassieke muziek
    3.7  - klank en tibetaanse monniken
    3.8  - overeenkomsten
    3.9  - informatie
    3.10- subtiele communicatie
    3.11- informatie
    3.12- afsluiting               

1- Mindfulness
  . introductie van mijn persoonlijke beleving van mindfulness
  . officiële omschrijving van mindfulness
  . omschrijving van de vrije relatie tussen body en mind vanuit de tibetaanse yoga Kum Nye
  . omschrijving wat mindfulness betekent binnen Soundfulness

1.1- Introductie
Ik wil graag beginnen met te zeggen dat het een misverstand is als  mindfulness  wordt benoemd als een mentale aktiviteit. Waarschijnlijk neemt men dan de letterlijke vertaling van het engelse woord “mind” serieus: denken.
Tibetaanse leraren leggen hun hand op het hart wanneer ze het woord ”mind” uitspreken.
Kennelijk zijn er twee  “vertalingen" : Eentje die met denken is geassocieerd.
                                                                  De andere vertaling verenigt zich  met het hart en met voelen.
Ik honoreer beide “vertalingen” wanneer ik spreek over mindfulness.
Mijn ervaring van mindfulness is dat ik voorbij kan gaan aan mijn gewoontepatroon van m’n dagelijkse patroonmatige denken. Daarbij beleef ik ruimte ín mij een óm mij heen.
In meditatie kom ik in contact met mijn adem en mijn lichaam. Ik neem waar dat ik dan meer helder en open  waarneem en dat dit ook vreugde geeft. Mijn hart ondersteunt deze belevingen.
Daarom kan ik vriendelijk zijn voor mijn eigen denken én voorbij mijn denken.
Door mindfulness kom ik vrij van obsessieve dagelijkse continuerende gedachten.
Mijn hart ondersteunt mij hierbij. Wanneer ik dan toch weer ‘ns denk herken ik dit snel.
Liefdevol en vriendelijk kan ik dan mijn denken honoreren en als ondersteuning beleven voor onderzoek en richting. Mindfulness is open waarneming waarbij zintuigen, emoties, gedachten
en lichaam samenwerken naar helderheid en inzicht. Dit voelt als een open natuurlijk doen.

Ikzelf speel graag met het acroniem MiND :           Me in Natural Doing

1.2- Officiële omschrijving  
Mindfulness is met open, vriendelijke aandacht zijn bij wat er zich in het hier en nu aandient. Mindfulness is de engelse vertaling van het Pali-woord Samma Sati, wat juiste opmerkzaamheid betekent.
In het nederlands wordt mindfulness vertaalt als: aandacht, opmerkzaamheid of oplettendheid.

Mindfulness bestaat dus uit twee aspecten :            Houding:   open, vriendelijke aandacht
                                                                                           Inhoud:    voor dát wat er nú gebeurt

Houding
Je kunt leren invloed uit te oefenen op de manier waarop je naar de dingen kijkt.
We hebben de gewoonte om met een gekleurde bril op te kijken. Regelmatig is dit een zwarte bril.
We zien dan vooral wat er niet goed is of niet goed gaat.
Deze negatieve observaties oefenen vervolgens een negatieve invloed uit op ons denken en voelen. Dit geeft gewoonlijk een bepaalde mate van stress.
Wanneer je mindfulness beoefent, leer je om zonder bril te kijken.
Om zonder voor-ingenomenheid je ervaringen tegemoet te treden.
Om te observeren met 'n frisse blik en vanuit een welwillende houding je ervaringen te verwelkomen.
Wat de aard van die ervaringen ook is.

Inhoud
Dát wat er nú gebeurt, daarmee wordt bedoeld: alle gewaarwordingen die zich op een bepaald moment aan ons voordoen. Dit kunnen zijn: gedachten, lichaamssensaties, emotionele stemmingen en zintuiglijke indrukken via horen, zien, aanraken, ruiken of proeven.
Je ervaringen kunnen prettig, onprettig of neutraal zijn. In het beoefenen van Mindfulness breek je met de gewoonte om prettige gevoelens na te jagen en onprettige te bestrijden.
Je leert om iedere ervaring te aanvaarden precies zoals deze zich voordoet.

1.3- Tibetaanse yoga Kum Nye
 
Kum  verwijst naar het lichaam. Niet  het fysieke stoffelijke lichaam maar de belichaming van ons wezenlijke zijn. En alle aspecten van ons wezen.
Kum verwijst naar onze aanwezigheid in de ruimte.

Nye  betekent massage in de zin van interactie. Het verwijst naar het stimuleren van verfijning.
Van ons voelen waarmee we alle patronen van ons levende organisme kunnen herwaarderen.
Met Nye vernieuwt onze energie voortdurend.

Yoga verwijst naar 'integratie'. Met Kum Nye yoga worden de energieën van lichaam, geest, zintuigen, ademhaling en het hart geïntegreerd. Dit wordt ervaren als heelheid en wellness.
In Kum Nye Yoga zijn er verschillende manieren om de stroom van gevoelens en energie te stimuleren en te integreren: stilte, beweging, houding en aandacht voor lijf en ademhaling.

1.4- Mindfulness en klanken
 
Inleiding
In de jaren '70 had ik als uitvoerend musicus een fascinatie voor vrije muziek.
Ik was actief op podia voor geïmproviseerde muziek en daar nam ik de gelegenheid om
te experimenteren met klanken die vrij kwamen wanneer ik rechtstreeks op de snaren
van een piano speelde.
Ik hoorde in de ruimte veel meer klanken dan wanneer ik op het toetsenbord speelde.
Deze klanken gaven me een groot gevoel van spelen in de ruimte.

Mindfulness leert mij hetzelfde: ik zie dat mijn denken lijkt op de partituur en me regels
oplegt voor beweging en vorm. Tegelijkertijd is er panoramisch zicht: ik kan voorbij regel
en vorm kijken en luisteren. Ik kan voorbij denken gaan. Dit waarnemen van de relatie
tussen vorm en niet-vorm geeft ruimte om vrijer te spelen, vrij waar te nemen in elk moment.
Mindfulness vergroot het vermogen tot onderscheiden en houdt keuzevrijheid in.
Ik word minder bepaald door mijn gevormde patronen van denken en handelen vanuit mijn verleden.

Mindful awareness
Mindful awareness  is inzichtelijk bewustzijn.
Niet met het denkende hoofd maar met het voelende hart.
Het hoofd wil zekerheid met regels en vormen.
Wil oordelend vergelijken: jij gaat er anders mee om dan ik !
Deze manier van oordelend denken beloont zichzelf met afkeur en voorkeur.
Het denken houdt zichzelf daarmee in stand.
Mindfulness leert om voorbij oordeel te gaan. Je leert vrij te handelen in al je aktiviteiten
en in al je bewegingen. Dat kan autorijden zijn, boodschappen doen en ook sporten.
Wanneer je mindful om kunt gaan met je muziek-instrumenten, of, klankschalen, dan
kun je de vrijkomende klanken voelen als  inspiratie voor het vervolg  van het spel.
Wanneer dit  klankenspel een klankmeditatie is of klankontspanning aan een groep, dan worden
de anderen inspiratie voor jouw spel.
De ander als ontvanger van klanken en jij als speler komen elkaar heel nabij.
Dit klankenspel wordt gevoed door een open hart.

Klankenspel via partituur zekert zichzelf door goed te horen, zodat je voldoet aan de opdracht van
de partituur.De oren controleren en geven informatie door aan de hersencellen. Dat zijn vooral de voorste hersendelen, de prefrontale cortex.
Bij het vrije spel, bij improvisatie, dus zónder partituur, worden hele andere delen van de hersenen actief, onze oude hersenen.
Deze hebben een relatie met voelen en worden gevoed door een verbinding met hart.

Improviseren is spelen vanuit het hart. Het is scheppen in het moment, voorbij voorwaarden
en is onafhankelijk van waardering. Ingrediënten om te komen tot een vrij spel kunnen zijn: melodie of ritme, ook spanning of ontspanning, of angst en pijn.
 
Zo gauw je in de improvisatie komt voel je dat je jezelf vrij speelt. Je bent dan voorbij regels, vormen en partituur. Het contact met het lichaam wordt anders omdat je uit het denkende hoofd gaat.
Zolang je nog controleert en waardeert in goed of fout met het hoofd wordt dit waarderingssysteem gevoed door het waarnemen met de oren.
Je hoort dan de klanken en je onderscheidt klanken naar toonhoogte en volgorde.
 
Bij improvisatie waardeer je de klanken vanuit je hart en je luistert naar de ruimte in de klanken.
Ook naar het samenspel van de boventonen in de ruimte.
Op deze levendige wijze van spelen ben je werkelijk in contact met jezelf, met het instrument,
de klanken, de ruimte en alle anderen aanwezig in de ruimte.
Aanwezigen in de ruimte worden nu jouw partituur en je kleurt de klanken vanuit de bewegingen die  jij waarneemt in dit veld van aanwezigen. Je leest de melodie, het ritme, de harmonie in het totaal van het aanwezige veld. Je ademt de bewegingen van het klankenspel.
Je bent geïnspireerd door de aanwezigheid van de ander, zonder oordeel en zonder beperking.
Deze verruiming van je waarneming en van je spel kun je oefenen.
 
Uitgangspunt is je intentie en je inspiratie. Dan volgt het zekere en diepere weten van de oneindige mogelijkheden van de klanken en het instrument.
Dit vormt een krachtige aanwezigheid welke stevig gecentreerd is in de relatie met het hele omringende veld. Dit is “body awareness”.
 
Jouw aanwezigheid is dan voor de ander een ankerplaats waaraan die ander  voelt kwetsbaar
te mogen zijn en zich daardoor uitgenodigd voelt zich te openen.
 
Wanneer aanwezigheid en intentie samenvallen, congruent zijn, voelt de ander  mee te kunnen trillen. Dan is er resonantie. Dit opent vele lagen:
 
.de huid ontspant zich en de poriën openen zich. De huid kan ademen.
.de spieren ontspannen zich waardoor afvalstoffen makkelijker afgevoerd worden.
.het hart opent zich waardoor emoties vrij kunnen stromen.
 Hierdoor worden angst, pijn en verdriet verzacht.
.het hoofd geeft zich over en vertrouwt zich toe aan het hart.
 Men neemt waar voorbij de gebruikelijke patronen en regels.
 
De musicus is innig verbonden met wat zich voordoet in deze klankactiviteit.
Met de ander, met het instrument, met de klanken en met de ruimte.

De musicus heeft weet van het effect van het klankenspel en weet vanuit een verruimd waarnemen de juiste klanken aan te reiken.
Het is een subtiel krachtig aanraken met zeer fijne trillingen.
 
In deze relatie zal de ontvanger van de klanken zich gemakkelijk kunnen overgeven aan
wat zich voordoet. Ook hij/zij beweegt zich daarbij vrij in het resonerende veld.
 
Deze wederzijdse nabijheid en hartelijk geopend zijn geeft ruimte aan het zelfhelende vermogen van ontvanger en van de klankwerker.
Dit is de “therapeutische resonantie”.

2- Klank en rituelen

2.1- Inleiding
In dit artikel wil ik je graag meenemen naar de betekenis van taal. Meenemen in de ervaring
dat taal produceren betekent dat je verbinding maakt. Verbinding als uitdrukking van de relaties tussen jou, je lichaam, je emoties, de ander en de omgeving.
Taal kan niet beleefd worden zonder te luisteren. Taal in zichzelf is ritueel. Taal kan verschillende werelden van ervaringen verbinden.
 
2.2- Cultuur
Iedere cultuur gebruikt rituelen. Rituelen zijn bedoeld als momenten van aandacht voor  jezelf.
Vaak vraag je daarbij begeleiding voor ondersteuning bij de overgang van een oude  sfeer naar
een nieuwe.
Eenvoudig gezegd: er verdwijnt iets  in de jouw vertrouwde omgeving en er verschijnt daarvoor
in de plaats iets anders, iets nieuws. Wanneer je je bewust gewaar bent van deze verandering dan ben je verbonden met de verschillende sferen tijdens deze overgang. Dit zijn de sfeer van het bewuste contact met jezelf, je persoonlijke aanwezigheid. De sfeer van jouw relatie met de gebeurtenis.
En de sfeer van jouw contact met de gebeurtenis beleef je in de totale ruimte van de omgeving.
Vaak neemt men aan dat er voor een ritueel iemand nodig is die deze overgang doet plaatsvinden
en richting geeft. Het is de vraag of dit werkelijk nodig is.
Wanneer je bewust contact hebt met de verschillende sferen kom je in een staat van Zijn.
Hierin heb je contact met je lichaam, je emoties, je geest en je ziel. Het is deze staat die een natuurlijke en eigen ondersteuning geeft aan de verandering en dat deze kan plaatsvinden.
Kijk maar naar de natuur. Daar vindt elke verandering plaats vanuit zichzelf.

Enkele voorbeelden van natuurlijke rituele overgangen zijn de seizoenen. Ook de overgang van nacht naar dag.  Dan openen de bloemen hun bladen en de vogels zingen de nieuwe dag tegemoet.
De baltsroep van de eland roept de zomer tot zich en de vrouwtjes voor paring.

Van oudsher organiseert de mens zich in zijn natuurlijke omgeving. Dit is cultuur.
De mens is zich bewust van z’n  natuurlijke en sociale  omgeving en vormt zich daarbij op natuurlijke wijze een groep, voorheen de stam.  In deze sociale gemeenschap groeiden taken.
Zo waren er personen die  rituelen begeleiden. Hij of zij maakte gemakkelijk contact  met  de verschillende sferen, van dag en nacht of van de trance, het verruimde waarnemen.  Hij had
een verbindende rol in de groep, de stam of dorpsbewoners en met de natuurlijke omgeving.
De meeste van deze rituelen werden bekrachtigd met klanken. Klanken van de stem van de begeleider en ook klanken van een ritueel instrument als de trom, de schelp, stokken of schalen.
 
2.3- Ritueel en stem
De stem is het oudste rituele instrument van de mens. Laten we eens kijken waar de mens begonnen is met klanken maken met de stem. Daarvoor gaan we terug naar de tijd  dat de we nog aap waren. Uiteraard is dit wel een darwinistische voorstelling. Als we in die tijd aankomen weten we dat deze aap op een gegeven moment uit de boom afdaalde naar de grond, naar het landschap.
Om enig idee te hebben hoe de aap daarbij keelklanken gebruikte doen we eerst een oefening.

Oefening:
Stel je voor: je leeft als aap in de bomen.  Wat is meer en wat minder bedreigend in deze leefomgeving van de bomen? Hoe communiceer je deze bedreigingen dan met de andere apen?

Stel je dan voor dat je je dagelijkse leven op de grond doorbrengt.
Je beweegt je heel anders. Ook bedreigingen worden anders ervaren.
Hoe communiceer je nu met de andere apen?
Ontstaat er een andere relatie met je soortgenoten, met je veranderde omgeving?

Uit onderzoek is bekend dat het strottenhoofd ( larynx) van apen tijdens de overgang van
bomen naar bodem dieper het lijf indaalde. In dit strottenhoofd zitten de stembanden die,
samen met de adem, klanken vormen.
In de bomen maakten de apen overwegend keelklanken. Klinkers klonken:
Aa , Ee , Ie , Oo, Oe, Uu .
Hun contact met de omgeving was vooral hun relatie in de bomen met de ruimte van de wijde hemel.
De apen communiceerden dan ook met open mond. Ze omsloten hun klanken nog niet met
hun lijf, hun lippen, tong en wangen. Dat gebeurde pas toen ze uit de boom op de grond kwamen. Terwijl de stembanden meer indaalden in hun lijf, omsloten ze geleidelijk de ruimteklanken
Aa ,       Ee ,   Ie , Oo,    Oe,   Uu  met hun lichaam.
Met hun lippen, hun tong, wangen en keel maakten de nieuwe klanken:
pAa , mEe, wie, dOo, rOe , kUu .
Zo ontstond geleidelijk aan taal.

Aa                                    pAa                                    pAapAa
in de bomen                  op de grond                      als groep
keelklank                        keelklank                           taal
open mond                    plus lippen
adem/ruimte                 adem/lijf

Oefening:
A-Stel je voor dat je in een oude tijd aanwezig bent en ga in je fantasie ‘ns rustig zitten bij
    een boom. Je beweegt je dus al rond in het landschap.
    Je hebt contact met je lichaam. Je voelt je buik warm worden, trillen. 
    Een opwaartse ademstoot brengt beweging vanuit je buik naar je borst, je keel.
    Misschien heeft deze beweging van binnenuit wel een klank. Wat voor klank komt er
    dan uit je mond?
 
B-Laat je buik nu ‘ns z’n gang gaan. Beweeg wat met je buik, met je bekken.
    Je onderlijf gaat spreken, je gaat buikspreken. Je hoort je eigen oude oertaal.
    Hoe voelt dit contact met je oorsprong? Met de aarde, met je lichaam, met je presentie?

Oefening, vervolg:
 C- Geef daarna jezelf ruimte om na te voelen. Maak contact met de grond, de omgeving.
      Hoe is de beweging van je adem?
      Kun je toelaten om de adem in en uit te laten stromen met je mond open?
      Kun je je voorstellen dat je daarbij één en ál ruimte bent?
      Ruimte binnen in je lijf verbonden met de totale ruimte van de hele omgeving?
      Hoe klinken de klanken dán?  Klinken ze misschien meer ruimtelijk?
 
Nu je deze oefeningen hebt gedaan weet je het verschil in keelklanken die je maakt vanuit je lijf,
meer aarde verbonden én de keelklanken die open en ruimtelijk zijn.
Dan heb je ook contact gehad met twee verschillende sferen: de sfeer van de aarde en de sfeer
van de ruimte. Jij bent verbinder tussen deze twee verschillende sferen.
Jij bent hierbij je eigen begeleider voor  dit ritueel van verbinding.
Kun je je voorstellen wanneer je deze kennis toelaat en inzet dat je de mogelijkheid hebt  om anderen hierin te begeleiden? Bijvoorbeeld als de ander ondersteuning nodig heeft bij een overgang van een oude sfeer naar een nieuwe sfeer.

2.4- mantra
We hebben bij voorgaande oefeningen de diepe oorsprong gevoeld van onze eigen lijfelijke klanken. Hoe ze gevormd worden door onze adem en ons lijf. Door ruimte en aarde.
Toen de apen zich meer en meer op de grond bewogen was het nodig om zich te organiseren.
Lichaamssignalen alleen waren niet meer voldoende. Aan de klanken van hun primitieve taal
werd betekenis toegevoegd.

Hele oude klanken met een praktische inhoud vanwege hun signaalfunctie zijn betekenisvolle symbolen geworden die rituelen ondersteunen. Wanneer deze klanken een overgang en verbinding begeleiden tussen kosmos, omgeving en de mens noemen we deze taalklanken mantra’s.
Deze klanken hebben een krachtige en zinvolle betekenis, niet alleen door ze te spreken en te zingen. Ook door naar hun klanken te luisteren, te voelen.
Gewoonweg heel dichtbij en voor iedereen direct duidelijk kennen we allemaal de eeuwen-oude  woorden mama en papa. Rituele woorden die verbinding maken en de relatie bevestigen.
Van betekenis voor de ouder-kind relatie, voor de ouder-kind-groep relatie en voor de relatie
naar de overleving van de soort.

2.5- Spreken en luisteren
We hebben het tot nu toe gehad over klanken maken.
Klanken produceren heeft betekenis als er naar geluisterd wordt. Er is een relatie tussen klank maken en klanken horen.  Wat is de betekenis van het luisteren naar de klanken van je eigen stem?
Luisteren naar de klanken van je eigen stem geeft je informatie over de staat van jouw presentie. Luisteren naar je eigen stem geeft je informatie :
 
Hoe is mijn contact met mijn lichaam?
Hoe met de ruimte om mij heen?
Hoe reageer ik op mijn omgeving?
In het contact met de ander?
Is de ander bedreigend?
Is de ander ondersteunend aanwezig?
Komt mijn stem naar buiten?
Blijven mijn klanken binnen?
Kan ik mijn klanken richten, gebruiken?
 
Heel veel vragen waarbij je waarschijnlijk dit brede spectrum aan relaties nog nooit zo in
zicht hebt gehad.
Kun je je er iets bij voorstellen?
Kun je je voorstellen als je je hiervan meer bewust bent dat je dan zelf je rituele begeleider kunt zijn bij jouw processen van verandering?
Niet alleen kun je je stem dan bewust inzetten in je contact naar buiten, naar je omgeving.
Meer nog kun je je klanken gebruiken voor jezelf.Voor ondersteuning en acceptatie bij veranderingen.
 
Bovenstaande vragen richten zich op verschillende sferen: zintuiglijk horen om je positie te bepalen in de ruimte. Daarbij beweeg je je hoofd en richt je je oren ook daadwerkelijk naar de omgeving.
Vaak als doel om je veilige positie in relatie tot je omgeving te toetsen.
In luisteren, een diepere kwaliteit van horen, resoneer je vanuit ruimte, vanuit jezelf vrij voelen
en contact willen met de ander.

2.6- klanken bij de geboorte
Laten we eens kijken naar ons eerste tastbare en toetsbare ritueel waarin we overduidelijk
van sfeer, van omgeving veranderden, onze geboorte.
Hoewel we in de baarmoeder nog niet  onze stem  gebruiken kunnen we al wel luisteren.
Het gehoorzintuig is het eerste zintuig dat volledig is ontwikkeld rondom 4 maanden zwangerschap. Realiseer je dat de omgeving van de baarmoeder totaal anders is dan de omgeving ná de geboorte. Vóór de geboorte leef je in vloeistof. Na de geboorte in lucht.

We weten dat je voor de geboorte anders ademt dan na de geboorte. Voor de geboorte wordt
je van zuurstof voorzien door je moeder, via bloed door de navelstreng. Ook het horen is heel anders. Voor de geboorte staat je gehoorzintuig  nog in nauwe verbinding met de pijnappelklier. Daardoor is het baarmoederlijke luisteren  gelijk een fijne radar die emotionele sferen kan aftasten.
In de baarmoeder is luisteren een fijngevoelig instrument dat  de staat van Zijn kan waarnemen. Luisteren is hier  nog een helder waarnemend orgaan dat nog in verbinding staat met de niet-stoffelijke ruimte. Misschien nog kan waarnemen in de sfeer vóór de bevruchting. De weken
vóór de geboorte is het hele lichaam één zintuig van subtiel waarnemen,  inclusief de huid. Trillingen, klanken worden opgenomen door receptoren in de huid en deze informatie gaat langs de ruggenmerg-zenuwen naar de hersenen.
Het baby’tje is een en al gevoelig orgaan.
Vóór de geboorte en direct erna.
Richting geboorte is het kind gevoeliger voor directe stemgeluiden van de ouders. Hun klanken zijn uitnodigend om in de andere wereld te komen. Het kindje heeft deze ondersteuning nodig. Hierin ben je als ouder de rituele begeleider van je nieuwe leven.
 
Geboorte is een ritueel moment waarin we duidelijk van de ene wereld overgaan naar een andere wereld. Je laat ook een wereld achter.
 
Bij deze overgang, de geboorte, bewegen we ons  naar de stoffelijke wereld, een wereld van vormen, concepten en structuren. In onze persoonlijke groei gaan we onszelf meer en meer zien als afzonderlijke wezens. In de loop van eeuwen heeft ons bewustzijn zich ontwikkeld van een groepsidentiteit, een natuurlijk samenzijn, naar een identiteit vooral gericht op onszelf.
Maar….. de herinnering naar een open oriëntatie, een vrije ruimte, is gebleven.
Je hiervan bewust zijn en inzicht hebben geeft mogelijkheden om in elke situatie met beide sferen in verbinding te zijn.
In de figuur hierboven en in de schets hieronder zie je een overgang:
           links de oude situatie,             rechts de nieuwe.    
      
          oude situatie                            nieuwe situatie

         fysieke oriëntatie                       ruimte oriëntatie
         zintuiglijk waarnemen               verruimd waarnemen          
         conceptueel                                non-conceptueel
         lokaal                                           non-lokaal
         ego gericht                                  relatie gericht
         doen                                             zijn

2.7- leven
In het leven zijn er steeds weer overgangsmomenten waarbij we gelegenheid hebben om uit
een oude omgeving te stappen. Een overgang kunnen maken naar een nieuwe omgeving.
 
Zoals:
         peuter                                          kleuter
         kind                                              puber
         adolescent                                  volwassene
         volwassene                                midlife
         oudere                                        sterven
 
Ook gebeurtenissen als ongeval, ramp, ziekte en bijna-doodservaringen kunnen verandering geven aan je leven.
Veel overgangen in ons leven gebeuren geleidelijk, soms over een periode van jaren.
In feite is het hele leven een beweging van continu verandering met daarin op verschillende momenten voorvallen die krachtiger een verandering teweeg brengen. Daardoor duidelijk herkenbaar zijn als moment van verandering.

Als we ons  niet bewust zijn van onze continu veranderende omgeving, zullen onbewuste emotionele bewegingen ons motiveren. Het orgaan dat ons hierbij helpt is de amygdala.

Bijvoorbeeld:
We komen in onverwachts in een feestend gezelschap van onbekende mensen.
Nog vóór dat jij weet wat je hiermee wilt heeft je amygdala je al beïnvloedt :
je reageert met voorkeur of met afkeur.

            voorkeur            we willen erin, er naar toe            emotie              verlangen, lust,
            afkeur                 we willen ervan weg                      emotie              haat, verzet, woede

Het is mogelijk dat je bewust inzicht hebt in deze verschillende bewegingen die zich tegelijkertijd
in jouw lichaam kunnen afspelen. Ook nog dat je door hebt hoe je geest deze bewegingen mentaal ondersteunt middels gedachten en verhalen.
Wanneer  dit bewuste inzicht niet helder wordt, ontwikkelt zich door de herhaaldelijke zelfde emotionele bewegingen een patroon. Dat herhalende patroon is je automatische piloot.
Gevormd door je geschiedenis, waarschijnlijk lang geleden.

2.8- sterven
Het sterven wordt in onze samenleving ervaren als iets dat je dient te voorkomen. De zorg is gericht op leven en op beter worden bij ziekte. We verzetten ons als we ziek zijn. De stervende verzet zich met strijd en beleeft daardoor intensieve pijnen. Wanneer naasten vanuit bezorgdheid, angst, ongemak en verdriet aanwezig zijn resoneert de stervende op de emotionele energie van de naasten. Dit stimuleert de amygdala waardoor verzet groter wordt.
Zijn naasten aanwezig vanuit acceptatie en compassie dan wordt de stervende ondersteund in het contact met een ruimere sfeer.
Precies zoals bij de geboorte.  De pijnappelklier produceert dan een stof om de overgang naar de ruimere sfeer te ondersteunen. Het stervensproces kan lang duren en in deze periode spelen zich dezelfde neurofysiologisch processen af als rondom de geboorte.
Het waarnemen wordt ruimer. Het gehoor is het laatste zintuiglijke orgaan dat zijn fysieke
functie verliest. In deze periode wordt  horen subtiel luisteren. Ook de huid wordt gevoeliger.
Het lichaam wordt één orgaan van fijnzinnig waarnemen in de subtiele sferen.
Je kunt als naaste dit proces begeleiden met je stem door de stervende te ondersteunen met
zacht hoorbaar te ademen, te zuchten en vanuit je hart zacht te spreken. Deze klanken kun je afwisselen met improvisatie op een kleine harp of op klankschalen.

2.9- klankkleuren
Verschillende emotionele uitingen kun je zien als verschillende klanken. Bij iedere emotionele beweging hoort een eigen klank. Iemands hele wezen, de totaalklank, is één bijzondere samenklank. Alleen, doordat de emotionele bewegingen en het handelen daarnaar onbewust zijn, zal deze totaalklank niet altijd harmonisch zijn.
 
De totaalklank zal harmonisch zijn wanneer je bewust bent van de verschillende emotionele bewegingen naar aanleiding van een situatie. Wanneer je in feite contact hebt met de oude
vorm en bereid bent om de nieuwe vorm, of niet-vorm toe te laten.
 
Wanneer je je bewust bent van de vele verschillende emotionele sferen en inzicht hebt hoe je
je daar toe verhoudt is er ruimte. Levensenergie, potentie,  die zou gaan zitten in de emoties
om de afkeur/voorkeur te ondersteunen, komt dan vrij.
In deze ruimte komt energie ter beschikking als

                        compassie            te beleven als                        mildheid naar jezelf, acceptatie
                        kracht                    te beleven als                        proeven van vitale levensenergie
                        liefde                     te beleven als                        verbondenheid uitdrukken naar de ander
                        vreugde                 te beleven als                       open samenzijn waarin alles mogelijk is
                        wil                           te beleven als                       waarachtig weten wat nodig is

Deze kwaliteiten heten essentiële kwaliteiten, of kwaliteiten van Zijn.
Ze zijn sferen die harmonie doen klinken.
Een klank van compassie is geen afzonderlijke klank maar herinnert in harmonie de andere
essentiële kwaliteiten. Ieder van deze kwaliteit is uitdrukking van harmonie en resoneert met
de andere essentiële kwaliteiten.

2.10- Hoe?
Zijn er nog andere manieren om met deze kwaliteiten contact te krijgen, anders dan door jarenlang  hard werken aan jezelf, of door een langdurig ziekteproces?
Is het mogelijk om in een korte intensieve gebeurtenis zelf contact te krijgen met essentiële kwaliteiten? Anders dan ondersteuning van een procesbegeleider, een geestelijke of een sjamaan?
Het antwoord is door klanken en muziek. Muziek draagt alle kwaliteiten in zich: compassie, kracht, liefde, vreugde en wil. Muziek geeft gelegenheid tot een natuurlijke verbinding tussen
de verschillende afzonderlijke sferen. Sferen als aarde, water, vuur, lucht en ruimte.
Door een muziekinstrument worden klanken geproduceerd. De aanslagtoon, of de klank bij
het strijken is nog fysiek georiënteerd. Je hoort de aanstrijk-klank met je zintuiglijke oren.
Direct daarna verspreidt de klank zich in de ruimte en is daardoor vormloos geworden en
niet meer te lokaliseren. Je hoort de klank van aanslag en tegelijkertijd luister je ruimtelijk.
Als je écht luistert ga je ook voorbij aan het zintuiglijke waarnemen met je oren.
Je gaat de trillingen van de klanken voelen met je hele lijf.
Dit gevoelige waarnemen met je gehele lichaam is hiervoor al beschreven bij het baby’tje,
juist voor de geboorte.

2.11- overgang
Het hele leven kenmerkt zich als een doorgaande beweging waarbij oude cellen en oude informatie verdwijnt en nieuwe cellen, nieuwe informatie zich ontwikkelt.  Omdat dit een doorgaand proces is zijn ze vaak niet direct herkenbaar als specifieke overgangsmomenten. 
Wel kunnen we perioden herkennen waar deze processen meer en minder accent vragen voor een
of meerdere sferen.
Wij mensen richten ons leven voornamelijk in vanuit een fysieke oriëntatie: naar vormen, structuren, concepten en patronen. Iedereen herkent twee van zulke duidelijke momenten in het leven als bijzonder: geboorte en sterven.
 
Veranderingsprocessen, overgangen, gaan gepaard met pijn.
Weerstand veroorzaakt veel angst en pijn.
Deze geven vervolgens weer spanning zodat het lichaam, ook de geest, zich vernauwt en verstrakt.
Tijdens een periode van overgang kan men tegelijkertijd in de verschillende sferen aanwezig zijn.
In de oude sfeer vanwaar men komt en die men wil handhaven. Dit gebeurt dan met strijd.
Daarnaast komt er geleidelijk aan contact met de nieuwe sfeer van ruimte.
Dan voelt  men een diep verlangen en mildheid.
Je kunt iemand in deze fase ondersteuning geven naar harmonie door deze verschillen compassie-vol te aanvaarden en subtiel te communiceren. Emphatisch nabij zijn.
Het is mooi als dit kan worden gegeven en worden beleefd voorbij woorden.
Zachte aanraking is  heel ondersteunend. Ook de subtiele niet-fysieke aanraking door de klanken
van bijvoorbeeld klankschalen.

2.12- klankschalen
Klanken van klankschalen vertegenwoordigen de sfeer van de non-conceptuele ruimte.
Hun helende klankkleur door het bijzondere spectrum aan boventonen, werkt weldadig.
Onderzoek toont aan dat bij intensieve lichamelijk processen van verandering klankschalen helend werken. De samenstelling van de bijzondere harmonie van de boventonen stimuleert de gevoelige huid. Door de intensiteit van dit proces is ook het zintuiglijke waarnemen verruimd.
Horen met de oren wordt luisteren met het hart en het lichaam.
Deze informatie prikkelt oude hersendelen zoals de pijnappelklier.
Er komen stofjes vrij die je gevoel voor ruimte geven, om door de overgang te kunnen gaan.
 
Fysiek waarneembaar door:            ontspannen van spieren, van adem
                                                              reductie van pijn
Niet-fysiek waarneembaar door:    acceptatie, mildheid

2.13- improviseren
Het zijn dezelfde processen die plaatsvinden bij musiceren.
Er is onderzoek gedaan naar het verschil van musiceren en improviseren.
Musiceren is het strak uitvoeren van gestructureerde muziek, meestal via de partituur.
Bij strakke muziek speelt men precies wat de bladmuziek aangeeft: melodie en ritme.
Bij improvisatie neem je de melodie en het ritme als gegeven om daarmee vrijuit te gaan spelen.
Je beweegt je vrij in het contact met het instrument, het notenschrift en het publiek.
Het onderzoek geeft aan dat bij de muzikant die strak speelt vooral de prefrontale cortex actief is.
Dit is het denkgebied. Dit denken wordt dan bewaakt door de amygdala: doe ik het goed, of fout.
Dit geeft emotionele reacties en spanning. Muziekspelen is dan vooral een hoofdzaak.
 
Bij de muzikant die improviseert  is niet één bepaalde plek van de hersenen aktief, maar veel gebieden, ook de gebieden voor andere zintuiglijke waarnemingen zoals zien en voelen.
De amygdala wordt niet geprikkeld. Deze ervaring betekent dat de improvisator ruimtelijker
waarneemt, géén emotionele controle heeft door de amygdala en veel minder fysieke spanning opbouwt. De improvisator speelt met het hart. Natuurlijk zijn er ook musici die perfect een muziekstuk spelen van de partituur en helemaal vanuit hun hart spelen.
Uit eigen ervaring weet ik dat het luisteren zich verruimd.  Je bent je veel meer bewust wat de klanken doen in de ruimte.
Je bent ook veel meer in een direct contact met de mensen die naar je klanken luisteren.

2.14- Beleving van Zijn
Ik wil graag Dr.Monica Renz citeren. Zij is psychotherapeut, theoloog, muziektherapeut en werkt 
met getraumatiseerde mensen, mensen met kanker in intensieve processen en met stervenden. Geciteerd:
“iets in de mens heeft weet van een geheel andere belevingswereld vanwaar hij is gekomen en waarnaar hij weer kan teruggaan. Een wereld voorbij de dagelijkse zintuiglijke waarneming.
Bij aanvang van het leven ontwikkelt de mens zich. Hij individualiseert en socialiseert zich naar een ik-gericht zijn. Aan het einde van zijn leven beweegt de stervende zich weer naar de open
en vrije belevingswereld met Zijns-kwaliteit. Tijdens het leven kan de mens hiermee contact maken gedurende verschillende fasen in de slaap en tijdens meditatie. Ook klanken kunnen
deze belevingen geven. Deze Zijn-beleving wordt ervaren als een diep oer-vertrouwen, waarin
hij weet:
 
-geborgen en geliefd te zijn
-ondanks pijn en last gedragen te worden
-beschermd te worden
-gevoed te worden vanuit een diepe levenszin
-betekenis te hebben in de gegeven situatie

2.15- Soundfulness
Soundfulness geeft klankbehandelingen waarin geïmproviseerd wordt met de klanken van instrumenten, zoals klankschalen, trom, ratels, koshi’s, rainstick, ratels en de eigen stem.
Je speelt bewust vanuit  fysieke presentie. Je weet hoe je compassie-vol nabij kunt zijn aan de ander.
Je bent aanwezig ín de klanken, ín de ruimte, samen mét de ander.
Improvisator, instrumenten, klanken, ruimte en de ander zijn één veld van gezamenlijke trilling. 
Eén beleving met Zijns-kwaliteit.
Deze helende omgeving noemt Soundfulness therapeutische resonantie.
In dit  subtiele spel van communiceren ga je voorbij ongemak, voorbij beperkingen en onvermogen.

3- De helende werking van klankschalen en hun geschiedenis met Tibet

3.1- Inleiding
In dit artikel onderzoek ik de werking van klankschalen en het gebruik ervan in het gebied van
de Himalaya’s. Ik gun mezelf voor dit onderzoek een open ruimtelijke geest. In muziektermen
zou  ik kunnen zeggen: ik improviseer, met mijn belevingen en ervaringen.
Ik zie mogelijke verbanden tussen onze westerse cultuur en de cultuur van Tibet.
Wetenschappelijk gesproken zou dit een hypothese kunnen zijn.
In dit artikel tast ik zorgvuldig af of mijn onderzoek grond heeft.
Ik onderbouw dit onderzoek door mijn studies  in de verschillende scholen van het Tibetaans boeddhisme. Deze scholen zijn mij vertrouwd: van Hinayana naar Dzogchen. Ook de oorsprong van de sjamanistische Bön in het oude koninkrijk Zhang Zhung is mij wel bekend.

3.2- Aanleiding
Ik heb gereisd in India, Indonesië, Ladakh en Nepal. Steeds weer keek ik uit naar informatie over
de toepassing van klankschalen. Ik zocht in kloosters en bij ambachtslieden. Ik had verwacht klank- schalen te zien in de vele kloosters die ik bezocht. De enige klankschaal die ik ontdekte was in het volkenkundig museum in Jakarta, Indonesië. In een vitrine met nauwelijks tekst ter informatie.
 
3.3- Schat
Indonesië is een tijd lang boeddhistisch geweest en in deze periode bouwde men de Borubudur,
een driedimensionale architectuur van een open mandala, gebouwd tussen 750 en 850 na Chr.
Dit wereldwonder is lange tijd verstopt gebleven onder  een dikke laag as van een nabij gelegen vulkaan en begroeiing.

Pas in 1814 werd de Borubudur her-ontdekt en ontbloot door Nederlanders.
Dat kunstwerken worden gecreëerd, verdwijnen en opnieuw tevoorschijn komen boeit me.
En, waarom her-ontdekken westerlingen zo’n kostbare schat als de Borubudur?
Bestaat er een traditie in Azië voor het verstoppen van schatten?
 
3.4- Terma
Tibetanen kennen deze traditie van tijdelijk vestoppen van informatie in het begrip terma.
Het is informatie, een schat aan kennis, welke inzichtelijk is bij een boeddhistische leraar.
Omdat de tijd en de cultuur op dat moment niet rijp is voor het ontvangen van deze kennis verdwijnt deze informatie om op een geschikt moment tevoorschijn te komen.
Oude wijze leraren die deze schat aan kennis eeuwen later opnieuw ontdekken en  doorgeven in een nieuwe tijd heten tertön.
 
3.5- Non-lokaliteit
De vraag is of de her-ontdekking plaats dient te vinden in de eigen cultuur.
Is het mogelijk dat bloei en rijping van deze kennis plaatsvindt in een andere cultuur, op een
andere lokatie en met andere middelen?
Hoe beweegt informatie zich vrij in tijd en ruimte? Niet gehinderd door plaats en tijd?
Zouden klankschalen terma’s kunnen zijn?
Kan de wereld  van nu ontvankelijk zijn voor de openbarende werking van de helende werking
van de klanken van klankschalen?

De Tibetanen hebben zich sinds 1957 als vluchtelingen verspreid over de gehele wereld.
In de periode van de Borubudur waren zij  heersers.
Ook Nederlanders zijn verspreid geweest over de gehele wereld en hebben invloed gehad op andere culturen, eeuwen lang.
Kunnen we open kijken, naar wat de bijdrage is van migratie van culturen?
Aan verruiming van creativiteit, inspiratie en waarneming?
Aan de kostbare bijdrage van een vreemde cultuur in je eigen cultuur?
Dienen daartoe deze  terma’s?
 
3.6- Westerse klassieke muziek
Kijk eens naar de schat van onze westerse klassieke muziek. In deze tijd  zijn er vele Chinese
studenten aan de westerse conservatoria. Onder de beste vertolkers van westerse klassieke muziek vindt men chinezen. Het is een hele prestatie als je opgegroeid bent in een totaal andere muziek-cultuur. Als je naar Chinese muziek luistert vindt je een heel ander waarde- en toon-systeem dan
in de westerse klassieke muziek. Je zou kunnen zeggen dat men andere oren nodig heeft.
In ieder geval luistert men anders. Om vanuit hun traditie om te gaan met westerse muziek vraagt om een verruiming van waarneming. Een bijzonder creatief proces dat veel inspiratie en vreugde geeft.
                                
3.7- Klank en Tibetaanse monniken
In 1995 werd ik uitgenodigd om muziektherapeutisch te werken met adolescente Tibetaanse
monniken die getraumatiseerd waren. Ik vertrok met een Nederlandse boodschappentas vol klankschalen. Misschien was dit de eerste keer dat klankschalen de reis naar India maakten vanuit Europa. Wanneer ik met de monniken over onze westerse muziek sprak, over melodie of ritme, verstonden zij niet de bedoelingen van onze muziek. Om een melodie-lijn te volgen gebruiken wij bijvoorbeeld de begrippen hoger en lager. In hun taal bestaan deze begrippen niet.
Zij beleefden bij hoger en lager de gevoelens van dunner en dikker.
Als de sfeer van de melodie dikker werd gingen zij bij het zingen in toonhoogte omlaag.

Het lukte mij ook niet hun het verschil duidelijk te maken tussen 4/4-maat en 3/4-maat. Mentaal
kenden ze gewoonweg die begrippen niet. Ze voelden wel de verschillen in hun lijf door de be- wegingen te maken. Voor hun was 4/4  recht en 3/4  rond. Zo beleven wij westerlingen dit ook.
 
3.8- Klankschalen en toepassingen
Nu,  2017, worden de klankschalen op ruime schaal toegepast bij verschillende doelgroepen.
In Amerika als ondersteuning bij trauma: Holocaust-slachtoffers en veteranen van de oorlog in Afghanistan. In Polen werkt men met klankschalen in gevangenissen waardoor het aantal zelf-
dodingen sterk is verminderd.
Soundfulness werkt met klankschalen bij EVG en LVG (Verstandelijk Gehandicapten).
 
3.9- Overeenkomsten in geschiedenis
Klank kan veel in beweging brengen. Toen ik naar India ging nam ik muziek mee uit onze westerse traditie, ondermeer Hildegard von Bingen ( 1098-1179). Ik was verbaasd hoe gemakkelijk en ontvankelijk de monniken deze muziek aanvaardden.
Het was alsof ze zich de trillingen van die tijd her-innerden. Voelden ze de sfeer van die tijd ?
Ik ontdekte dat in diezelfde tijd van Hildegard von Bingen in Tibet Machig Labdron (1055 – 1149) leefde. Beide waren non en leefden in een sterk mannelijk dominante omgeving. En alletwee
hadden ze een krachtige invloed op de cultuurlijke omgeving, op de relatie maatschappij en
spiritualiteit.
Ook op de religieus-spirituele relatie zelf en niet-zelf. Van Machig Labdron komt de beoefening
van Chöd: het krachtig plots doorklieven van ego.
Dat in dezelfde tijd twee vrouwen, zó ver uiteen van elkaar,  zoveel politieke en religieuze betekenis hadden op hun cultuurlijke omgeving !
Over non-lokatliteit van informatie gesproken.

3.10- Subtiele communicatie
Wanneer ik met klankschalen werk merk ik dat de mensen zich gemakkelijk laten raken door
de klanken. Er ontstaat een hartelijk en open contact tussen de aanwezige luisteraars. Dit kunnen deelnemers zijn in een workshop, geriatrische bewoners in een verzorgingshuis of soldaten met posttraumatisch stress-stoornis. Men komt gemakkelijk uit afwerende houdingen van pijn en verdriet. Men resoneert meer met elkaar.
Dit spelen met klanken in interactie met mensen is voor mij schatgraven. Zeker wanneer pubers
op school zich aan elkaar tonen, in kwetsbaarheid zonder rivaliteit of strijd. Aanvankelijk zijn ze opstandig en uitdagend en voeden zich door in hun groep steeds bevestiging te zoeken voor hun rebellie, hun defensie. Ze voelen zich duidelijk verplicht aan hun groepsidentiteit.
Gaandeweg de klankbeleving komen ze los van hun dagelijkse houding. Dit is voelbaar in het lokaal. De leerlingen nemen dit ook zelf waar en vertellen hierover in de groep. Ze hebben geen schroom om hun intieme belevingen te delen. Ze voelen zich open ontvangen in hun groep.
Een leerling merkt op: “ meneer, weet u dat er vandaag iets bizonders is gebeurd?”
“De klas was stil en we hebben echt geluisterd naar elkaar.”
 
3.11- Informatie
De Tibetaanse leraar die mij  naar India uitnodigde had mij gevraagd de monniken te vertellen
over het leven in mijn thuisland, Nederland, en hoe ik als kind onderwijs had gekregen. In mijn
verhalen aan de jonge monniken liet ik steeds beweging terugkomen: cyclus en ritme. Zoals bijvoorbeeld de beweging van water over de aarde. Het was voor hun een openbaring te horen
dat een waterdeeltje dat in Tibet als regen neerdaalt van ver kan komen, vanuit de oceanen over
de bergen.
Hun manier van de natuur beleven is dat alles in de natuur één is. Ook de regendruppel met de
oceaan die ze nooit hebben gezien. Ze nemen dit voelend waar vanuit  non-lokaal bewustzijn.
Ze hebben nooit geleerd dit te benoemen met mentale begrippen. Zoals het proces dat wij
westerlingen “leren” noemen. Dezelfde leraar die mij had uitgenodigd gaf mij dagelijks lessen
tijdens een retraite op de Borobudur: in de natuur is alles met alles verbonden. Onze geest maakt
het verschillend en deelt verschijnselen in in tijd en lokatie. Hij noemde deze heldere open geest regenboog-geest. Op dat moment wees hij over z’n schouder naar achter. In de blauw-heldere
wolkenloze hemel stond een regenboog. Hij  kon deze regenboog zelf niet gezien hebben maar
hij wist wel de verbinding tussen wat hij ons leerde en de natuur om ons heen. Mijn ongelovige
en oordelende geest toetste deze gebeurtenis bij de anderen. Ja, inderdaad iedereen zag deze
regenboog bij heldere hemel.
 
3.12- Afsluiting
Dit artikel schrijven voelt als een spel. Ik beleef hoe vertrouwd ik ben met de helende werking
van klanken. Mijn improviseren is een spel van intuïtie. Voeg daarbij mijn jarenlange ervaringen
in klanktherapeutische toepassingen waardoor ik nu kan zeggen dat dit in mij een voelend weten
heeft ontwikkeld. Dit is voorbij hypothese. Ik voel me dankbaar, gesterkt en vol vertrouwen.
Dat is wat ik graag wil doorgeven in mijn aktiviteiten met de klankschalen.
Veel van wat ik hierboven heb beschreven pas ik toe als gastdocent en inspirator bij de Academie voor Open Bewustzijn. Een opleiding tot mindful coach, ook mindful management.